Muốn mở rộng thị trường xuất khẩu, nông sản Việt phải tự khắt khe với chính mình
04/12/2024 - 20:48 | Giá cả, thông tin thị trường
Từ câu chuyện của một doanh nghiệp
Báo cáo từ Bộ Nông nghiệp và PTNT cho
thấy, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản 10 tháng đầu năm 2024 đạt 51,74
tỷ USD, tăng 20,2% so với cùng kỳ năm 2023. Đặc biệt, Việt Nam hiện có 6 mặt
hàng nông lâm thủy sản đạt thặng dư thương mại trên 1 tỷ USD, bao gồm gỗ và sản
phẩm gỗ, rau quả, cà phê, gạo, tôm và cá tra.
Trong
số đó, gỗ và sản phẩm gỗ dẫn đầu với giá trị thặng dư 10,91 tỷ USD, tăng 19,6%
so với cùng kỳ năm trước. Rau quả và cà phê cũng đạt mức tăng trưởng ấn tượng,
lần lượt thặng dư 4,47 tỷ USD (tăng 39,6%) và thặng dư 4,33 tỷ USD (tăng
38,5%). Tiếp theo, gạo thặng dư 3,68 tỷ USD (tăng 13,1%); tôm thặng dư 2,92 tỷ
USD (tăng 21,7%) và cá tra thặng dư 1,54 tỷ USD (tăng 8,7%).
Thành
tựu này một phần đến từ những nỗ lực mở rộng thị trường của Việt Nam thông qua
các hiệp định xuất khẩu chiến lược. Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Phùng Đức
Tiến nhận định, việc ký kết 3 nghị định thư xuất khẩu với Trung Quốc đối với
sầu riêng đông lạnh, dừa tươi và cá sấu đã mở ra những cơ hội lớn cho nông sản
Việt Nam.
Bên
cạnh đó, các hoạt động xúc tiến thương mại tại các thị trường khó tính như UAE
cũng đang được đẩy mạnh, hứa hẹn mang lại nhiều cơ hội mới cho ngành nông, lâm,
thủy sản.
Mặc
dù đạt được nhiều thành tựu, nông sản Việt Nam vẫn chủ yếu xuất khẩu thô với
hàm lượng chế biến thấp, chiếm 70-80% tổng kim ngạch xuất khẩu. Điều này làm
giảm đáng kể giá trị gia tăng của sản phẩm và khả năng cạnh tranh trên thị
trường quốc tế.
Thứ
trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng thẳng thắn cho rằng, việc thiếu đầu tư vào
công nghệ chế biến và nâng cấp tiêu chuẩn đang kìm hãm giá trị thực sự của nông
sản Việt.
Câu
chuyện của Công ty Trà Dược Núi Đèn là một minh chứng điển hình. Theo ông Phạm
Xuân Phương, Chủ tịch HĐQT công ty, dù sở hữu vùng nguyên liệu sạch và sản xuất
trà Shan tuyết chất lượng cao, doanh nghiệp này vẫn gặp khó khăn trong việc đáp
ứng tiêu chuẩn quốc tế do thiếu vốn và công nghệ chế biến.
Ông
Phạm Xuân Phương, Chủ tịch HĐQT Công ty Trà Dược Núi Đèn cho hay, doanh nghiệp
sẵn vùng nguyên liệu sạch để sản xuất số lượng lớn trà Shan tuyết có chất lượng
cao. Tuy nhiên, do còn khá thiếu thốn về vốn và công nghệ chế biến nên hiện tại
đơn vị này vẫn chủ yếu xuất trà thô là chủ yếu.
Ông
Phương nêu ví dụ, khi xuất khẩu trà nguyên liệu sang Phúc Kiến (Trung Quốc),
các doanh nghiệp tại đây sử dụng công nghệ cao để sản xuất lục bảo trà, nâng
giá trị sản phẩm lên gấp chục lần so với giá nhập.
Bên
cạnh đó, các quy định về tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị) từ các
thị trường như châu Âu, Mỹ và Australia cũng đặt ra áp lực lớn đối với doanh
nghiệp xuất khẩu Việt Nam, buộc các doanh nghiệp xuất nhập khẩu phải có các
thay đổi trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Trong khi đó, để duy trì đảm bảo
việc chăm sóc trà đạt tiêu chuẩn hữu cơ sẽ cần khoản kinh phí không hề nhỏ,
khoảng 300 triệu đồng/10 ha.
Đảm bảo an toàn thực phẩm là yêu cầu bắt
buộc
Để
đưa nông sản Việt Nam vào hệ thống bán lẻ quốc tế, các doanh nghiệp và hợp tác
xã phải đáp ứng được các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế, có đầy đủ hồ sơ công bố,
kiểm nghiệm sản phẩm và truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Đặc biệt, đối với các sản
phẩm tươi sống, việc áp dụng công nghệ cao để đảm bảo an toàn thực phẩm là yêu
cầu bắt buộc.
Do
đó, ông Phương bày tỏ mong muốn các bộ ngành và Liên minh hợp tác xã Việt Nam
quan tâm, có những chính sách hỗ trợ trong việc làm thủ tục định danh trà hữu
cơ góp phần nâng giá trị các sản phẩm trà nói riêng và các sản phẩm nông sản
nói chung.
“Tính
đến nay các sản phẩm trà của Trà Dược Núi Đèn dù đã xuất khẩu đạt số lượng lớn
nhưng do chỉ mới có chứng nhận tiêu chuẩn ISO 9001:2000 nên bắt buộc chúng tôi
phải xuất nguyên liệu với giá trị thấp. Đơn cử, từ năm 2023 DN đã và đang xuất
khẩu trà nguyên liệu tại thị trường Phúc Kiến (Trung Quốc). Khi sang nước bạn,
vẫn sản phẩm trà đó nhưng do có những ứng dụng công nghệ cao kết hợp bí kíp lên
men đặc biệt, họ đã làm ra sản phẩm lục bảo trà với giá trị cao gấp cả chục lần
giá nhập”, ông Phương nói.
Ngoài
ra, việc đầu tư vào công nghệ chế biến và nâng cấp thương hiệu là yếu tố cốt
lõi giúp tăng giá trị nông sản. Từ câu chuyện của Trà Dược Núi Đèn cho thấy, để
sản phẩm Việt Nam bước chân vào hệ thống bán lẻ nước ngoài không hề dễ dàng.
Theo
các nhà mua hàng thế giới, Việt Nam có nguồn nguyên liệu nông sản phong phú, đủ
khả năng để cung ứng hàng cho thế giới. Tuy nhiên, để hàng Việt đủ tiêu chuẩn
vào các thị trường lớn thì các doanh nghiệp Việt cần nâng cao năng lực dịch vụ,
cải tiến về thương hiệu, đầu tư công nghệ chế biến, logictis… mang lại giá trị
cao hơn cho nông sản Việt.
Hiện
nay, nhiều tập đoàn, siêu thị hàng đầu thế giới đẩy mạnh đa dạng hóa nguồn cung
và Việt Nam trở thành điểm đến thu mua nông sản chiến lược. Việc kết nối chuỗi
cung ứng, hợp tác về công nghệ, kĩ thuật với các quốc gia nhập khẩu đang được
ngành nông nghiệp triển khai, để các tiêu chuẩn chất lượng của Việt Nam có thể
tiệm cận và hợp nhất dần với các tiêu chuẩn thế giới.
Ông
Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, cho biết Bộ Nông nghiệp
và PTNT đã giao nhiệm vụ cho Cục Khuyến nông tìm cách hợp chuẩn giữa các tiêu
chuẩn sản xuất của Nhật Bản (J-Gap) và Việt Nam (VietGap). Sự đồng hành giữa
nông dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước là yếu tố then chốt để xây
dựng chuỗi giá trị bền vững, đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế.
Để
vượt qua thách thức và mở rộng thị trường, ngành nông nghiệp Việt Nam cần tiếp
tục đẩy mạnh hợp tác quốc tế, ứng dụng công nghệ cao và tăng cường xúc tiến
thương mại. Việc liên kết chặt chẽ giữa các doanh nghiệp xuất khẩu, hợp tác xã
và nông dân sẽ tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững.
Ngoài
ra, cần có sự hỗ trợ chính sách từ các bộ, ngành để thúc đẩy đầu tư vào công
nghệ chế biến, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm. Các chương trình đào tạo kỹ
thuật và hỗ trợ tài chính cho nông dân, doanh nghiệp cũng đóng vai trò quan
trọng trong việc gia tăng giá trị nông sản.
Thảo Nguyên (nongnghiep.vn)