Điều 64 Luật Trồng trọt 31/2018/QH14 ngày 19/11/2018 của Quốc hội đã quy định về quản lý và cấp mã vùng trồng:

          1. Mã vùng trồng là mã định danh cho một vùng trồng trọt nhằm theo dõi và kiểm soát tình hình sản xuất; kiểm soát chất lượng sản phẩm; truy xuất nguồn gốc sản phẩm cây trồng.

2. Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện và có chính sách ưu tiên hỗ trợ cho tổ chức, ca nhân đăng ký cấp mã số vùng trồng.

3. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng lộ trình và hướng dẫn cấp mã số vùng trồng trên phạm vi toàn quốc.

4. UBND cấp tỉnh tổ chức triển khai cấp mã số vùng trồng trên địa bàn theo lộ trình và hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

“ Mã vùng trồng được hiểu là một chứng nhận mã số định danh cho một vùng trồng trọt nhằm thuận lợi cho việc theo dõi và kiểm soát tình hình sản xuất, kiểm soát chất lượng sản phẩm, đồng thời đảm bảo nông sản đưa vào quá trình lưu thông trên thị trường được minh bạch, phải đúng nguồn gốc tại vùng trồng đó (tránh tình trạng trà trộn sản phẩm nơi khác vào vùng trồng đã được cấp mã số)”.

Những lợi ích của việc cấp mã số vùng trồng

Dựa theo yêu cầu kiểm dịch thực vật nhập khẩu “Import Phytosanitary Requirement” đối với các mặt hàng là rau củ và trái cây tươi xuất khẩu sang các thị trường khó tính, yêu cầu riêng cho loại hàng hóa dự kiến xuất khẩu được đăng ký và kiểm soát bởi Cơ quan Bảo vệ thực vật Quốc Gia (Cục BVTV) là yêu cầu tiên quyết đầu tiên.

Việc cấp mã số vùng trồng không những giúp truy xuất nguồn gốc mà còn gắn chặt sản xuất theo quy trình nhất định để đáp ứng yêu cầu của nước nhập khẩu, giúp các doanh nghiệp đầu tư sản xuất, kinh doanh lĩnh vực nông nghiệp, nông dân ý thức được vấn đề sản xuất liên quan chặt chẽ đến chất lượng và giá thành sản phẩm.

          Một quốc gia yêu cầu trái cây của phía Việt Nam phải có mã số vùng trồng mới được xuất khẩu sang các nước này như: Hoa kỳ, Trung Quốc. Đối với các vùng trồng đã được cấp mã số, nước nhập khẩu có thể sang Việt Nam để kiểm tra đột xuất bất kỳ lúc nào về tình hình sản xuất, việc đảm bảo ATTP, chất lượng sản phẩm,…tại các vùng trồng.

          Theo quy định của Trung quốc quả tươi nhập khẩu vào nước này bắt buộc phải có thông tin truy xuất nguồn gốc và yêu cầu Cơ quan thẩm quyền của nước xuất khẩu phải cung cấp thong tin mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói quả tươi cho Cơ quan thẩm quyền Trung Quốc. để đảm bảo xuất khẩu quả tươi thuận lợi, đáp ứng quy định của nước nhập khẩu, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã đề nghị UBND các tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị thuộc Bộ Nong nghiệp và Phát triển nông thôn triển khai thực hiện cấp thong tin vùng trồng và cơ sở đóng gói quả tươi xuất khẩu. (Công văn số 3906/BNN-BVTV ngày 23/5/2018 của Bộ Nông nghiệp và PTNT về cấp thông tin vùng trồng và cơ sở đóng gói quả tươi xuất khẩu)

Trình tự đăng ký mã số vùng trồng

Các bước cấp mã số vùng trồng

Tổ chức, cá nhân có nhu cầu xuất khẩu nông sản (rau, củ, tái cây,…) gửi yêu cầu lên Cục Bảo vệ thực vật. Cục BVTV xem xét, rà soát các tài liệu do tổ chức, cá nhân gửi. Nếu các tài liệu cần thiết đã được đáp ứng, Cục BVTV sẽ tiến hành kiểm tra, khảo sát vùng trồng nông sản đăng ký cấp mã số. Trong trường hợp cần thiết theo yêu cầu của nước nhập khẩu, cán bộ của Cơ quan BVTV nước nhập khẩu có thể đi theo để cùng đánh giá.

          Sauk hi kiểm tra và khảo sát, nếu vùng trồng đáp ứng đầy đủ tất cả các tiêu chí kỹ thuật, Cục BVTV sẽ tiến hành cấp mã số vùng trồng (Production Unit Code – P.U.C). Trong trường hợp vùng trồng chưa đáp ứng được đầy đủ được các tiêu chuẩn, Cục BVTV sẽ hướng dẫn, chỉ đạo các biện pháp khắc phục. Tổ chức, cà nhân đăng ký cấp mã số có thể tiếp tục đăng ký sau khi đã hoàn thiện các yêu cầu còn thiếu.

Cục BVTV sẽ thong báo kết quả và mã số vùng trồng cho tổ chức, cá nhân đăng ký và gửi mã số đó sang Cơ quan BVTV Quốc gia của nước nhập khẩu. Riêng đối với thị trường Mỹ, Cơ quan BVTV của nước này sẽ cấp lại mã số IRADS (Irradiation Reporting and Ac-countability Database) đựa trên mã số P.U.C của Cục BVTV. Trường hợp xuất trái cây vào Mỹ , thùng hàng phải có đầy đủ thông tin của 02 loại mã số trên trên.

Các tiêu chí để cấp mã số cho vùng trồng

Yêu cầu đối với tổ chức, cá nhân xin cấp mã số

Hồ sơ đăng ký cấp mã số cho vùng trồng nông sản (rau, củ, trái cây,…) xuất khẩu bao gồm:

(1) Đơn xin cấp mã số vùng trồng

(2) Đối với doanh nghiệp, gửi đầy đủ thuông tin cần thiết của người đại diện công ty (chứng minh thư (hộ chiếu), giấy đăng ký kinh doanh của công ty) với bản sao có công chứng;

(3) Thông tin về người đại diện của vùng trồng xin cấp mã số (chứng minh thư (hộ chiếu), giấy chứng nhận qua lớp tập huấn về VietGAP) với bản sao công chứng;

(4) Giấy chứng nhận VietGAP cho vùng trồng xin cấp mã số (nếu có).

Yêu cầu diện tích và điều kiện canh tác trong vùng trồng

Diện tích vùng trồng có thể dao động từ 6-10 ha/mã; không được quá 12 ha/mã để tiện cho việc quản lý;

Vùng trồng trái cây xuất khẩu có thể không có chứng nhận VietGAP hoặc chứng chỉ tương đương (GlobalGAP,…) nhưng việc canh tác trong vùng phải tuân theo quy trình VietGAP hoặc các quy trình tương đương.

     Vùng trồng xin cấp mã số phải là vùng sản xuất tập trung, không có nhà dân hoặc chợ, chăn thả gia súc, gia cầm bên trong vùng trồng.

Vùng trồng xin cấp mã số phải trồng duy nhất 1 loại giống cây ăn quả

Không trồng xen các loại cây cùng họ với cây trồng chính hoặc các cây ký chủ của các loại dịch hại là đối tượng được KDTV của nước nhập khẩu theo kết quả của báo cáo phân tích nguy cơ dịch hại (PRA).

Yêu cầu về sổ sách ghi chép

     Tổ chức, cá nhân đăng ký xin cấp mã số phải có sổ sách để đảm bảo việc ghi chép mọi tác động lên cây trồng trong một vụ canh tác (đốn tỉa, chăm sóc, bón phân, phun thuốc,…) phải được ghi lại đầy đủ, rõ ràng.

     Nếu vùng trồng gồm nhiều hộ gia đình thì mỗi hộ trong vùng trồng phải có 01 quyển sổ ghi chép, người đại diện của vùng trồng phải có trách nhiệm tổng hợp thong tin từ sổ ghi chép của từng thành viên trong mã số và ghi lại vào sổ chính để trình cơ quan quản lý khi được yêu cầu.

     Yêu cầu về sổ sách là rất quan trọng, nhằm phục vụ cho công tác giám sát, duy trì mã số cũng như truy xuất nguồn gốc khi trái cây có vấn đề ở nước nhập nhập khẩu (dư lượng thuố, dịch hại,…)

Yêu cầu về vệ sinh trên đồng ruộng

Xung quanh và bên trong vùng trồng phải sạch cỏ dại, đặc biệt là bao bì, chai lọ, túi nilon thuốc BVTV, phân bón, hoặc các lại giấy rác khác.

Phải có 01 khu vực riên để tập kết và tiêu hủy các loại rác thải này của cả vùng trồng.

Yêu cầu về thành phần dịch hại trong vùng sản xuất

Cơ quan kiểm tra sẽ tiến hành hành điều tra, thu mẫu và giám định thanh phần dịch hại đang có trên vùng trồng trái cây xuất khẩu.

Vùng trồng trái cây chỉ được chỉ được cấp mã khi không có loài dịch hại nào là đối tượng KDTV của nước nhập khẩu theo kết quả báo cáo phân tích nguy cơ dịch hại (PRA) hoặc tổ chức / cá nhân xin cấp mã số phải có biện pháp kiểm soát và phòng trừ đảm bảo loài dịch hại đó không xuất hiện trên đồng ruộng. Cơ quan kiểm tra sẽ tiến hành kiểm tra định kỳ để giám sát vấn đề dịch hại.

Yêu cầu về sử dụng thuốc BVTV trong vùng trồng xuất khẩu

Vùng trồng trái cây xuất khẩu phải sử dụng 01 bộ thuốc BVTV (thuốc trừ bệnh, trừ sâu và thuốc cỏ) đảm bảo không chứa các hoạt chất hóa học mà nước nhập khẩu cấm sử dụng.

Bộ thuốc sử dụng này phải được sự xác nhận của Chi cục Trồng trọt và BVTV địa phương.

Đăng ký mã số vùng trồng và truy xuất nguồn gốc

Mã số vùng trồng là điều kiện cần thiết và bắt buộcđối với những thị trường xuất khẩu khó tính và là một trong những yếu tố phục vụ cho việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Tại cửa khẩu, hải quan nước nhập khẩu sẽ kiểm tra nguồn gốc các lô hàng không nằm trong các vùng trồng đã được cấp mã số thì sẽ bị từ chối nhập khẩu.

Ngọc Hiền