Theo ông Nguyễn Quốc Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, diện tích sầu riêng của cả nước đạt hơn 150.000 ha vào năm 2023, với khoảng 76.000 ha đang cho thu hoạch.

Sản lượng sầu riêng năm 2023 đạt gần 1,2 triệu tấn, bình quân tăng 15%/năm nên khi toàn bộ diện tích sầu riêng trồng đi vào thu hoạch, sản lượng sẽ rất lớn. Do đó, chủ trương của Cục Trồng trọt là không mở rộng diện tích, đặc biệt tại những vùng thổ nhưỡng không phù hợp.

Cây sầu riêng tập trung nhiều nhất ở khu vực Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam bộ và một số ít ở các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ.

Ước tính, có khoảng 50% diện tích sầu riêng đang cho thu hoạch với sản lượng sầu riêng năm 2023 đạt gần 1,2 triệu tấn. Trong một vài năm tới, khi diện tích cho thu hoạch tăng lên, sản lượng sầu riêng Việt Nam có thể sẽ tăng gấp đôi.

 Theo ông Nguyễn Quốc Mạnh, thế mạnh của sầu riêng Việt Nam là có mùa vụ sản xuất kéo dài quanh năm, sản phẩm đã bước đầu thâm nhập mạnh mẽ vào thị trường Trung Quốc và đang đàm phán xuất khẩu sang các thị trường khác.

Ngoài ra, sản phẩm chế biến từ sầu riêng có nhiều dư địa phát triển. Chi phí sản xuất sầu riêng không quá cao. Tuy nhiên, cây sầu riêng cũng đối mặt với không ít thách thức vì thị trường tiêu thụ hẹp, chủ yếu vẫn là Trung Quốc.

Trong khi đó, sầu riêng Việt Nam phát triển muộn hơn và phải cạnh tranh trực tiếp từ Thái Lan, Malaysia và một số quốc gia lân cận khác.

Mặt khác, khả năng đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, mức độ tuân thủ yêu cầu về kiểm dịch thực vật và dư lượng hóa chất của sầu riêng Việt Nam còn nhiều hạn chế.

Công tác tổ chức chuỗi ngành còn hàng rời rạc, thiếu chuyên nghiệp. Do đó, việc tăng trưởng nóng về diện tích trong thời gian ngắn đang tạo ra nhiều rủi ro trong kiểm soát chất lượng, mất cân đối cung-cầu.

Tại hội nghị, các đại biểu cùng nhau đánh giá toàn diện thực trạng tổ chức sản xuất để phát triển ngành sầu riêng, cũng như công tác quản lý mã số, duy trì điều kiện của các vùng trồng và cơ sở đóng gói sầu riêng. Từ đó, chỉ ra những tồn tại và hạn chế cần khắc phục, đưa ra các giải pháp nhằm hướng đến sản xuất và XK sầu riêng bền vững.

Thứ trưởng Hoàng Trung khẳng định, những năm qua, sầu riêng đóng vai trò quan trọng trong tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản, tăng thu nhập cho người trồng, đóng góp phát triển kinh tế-xã hội cho nhiều địa phương.

Riêng năm 2023, Việt Nam xuất khẩu hơn 600.000 tấn sầu riêng, mang về kim ngạch 2,2 tỷ USD. Tuy nhiên, hiệu ứng tăng xuất khẩu đang tạo nên cơn sốt mở rộng diện tích, phá vỡ quy hoạch trên diện rộng.

Thứ trưởng Hoàng Trung nhấn mạnh, đảm bảo chất lượng sầu riêng xuất khẩu là nhiệm vụ hàng đầu hiện nay để sầu riêng Việt Nam đứng vững được trên thị trường thế giới, nhất là thị trường Trung Quốc, trước sức ép cạnh tranh ngày càng gay gắt từ Thái Lan, Malaysia…

Theo đó, trước tình trạng tăng trưởng “nóng” về diện tích sầu riêng ở nhiều tỉnh và trên cả nước trong thời gian qua, các cơ quan thuộc Bộ NN-PTNT cần phối hợp với các địa phương rà soát lại những vùng trồng sầu riêng xem những nơi nào phù hợp để tiếp tục phát triển cây trồng này, rà soát lại toàn bộ quy trình canh tác sầu riêng. Đặc biệt, phải xây dựng bộ tiêu chuẩn quốc gia mới cho trái sầu riêng tươi, tiêu chuẩn này phải mang tính pháp lý để có cơ sở cho các cơ quan thẩm quyền, chính quyền địa phương tiến hành kiểm tra, giám sát và xử lý những cơ sở vi phạm.

Thứ trưởng Hoàng Trung yêu cầu Cục Trồng trọt phải nhanh chóng chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương rà soát diện tích sầu riêng hiện tại để có phương án tổ chức sản xuất hợp lý; xây dựng và ban hành bộ quy chuẩn kỹ thuật cho trái sầu riêng tươi để làm cơ sở đánh giá chất lượng phù hợp với tiêu chuẩn mà khách hàng yêu cầu.

Các đơn vị khác như Cục Bảo vệ thực vật, Cục Chất lượng và Phát triển thị trường hỗ trợ quy trình canh tác chuẩn cho cây sầu riêng, đẩy mạnh đàm phán mở rộng thị trường xuất khẩu.

Trong khi đó, các địa phương cần chủ động thực hiện tốt công tác cấp và giám sát mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói; khuyến khích người dân, doanh nghiệp liên kết xây dựng chuỗi cung ứng sầu riêng ổn định, mang lại hiệu quả lâu dài.

Ngọc Hà (Nguồn: Bộ NN&PTNT)