Trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu hiện có hơn 3.407 hộ/cơ sở với hơn 11.600 lao động trong đó số lao động thường xuyên chiếm 75%, lao động thời vụ chiếm 25% tham gia hoạt động ngành nghề nông thôn, được chia thành các nhóm: Chế biến, bảo quản nông thủy sản; sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ; sản xuất đồ gỗ, mây tre đan, gốm sứ, thủy tinh, dệt may, sợi, thuê ren, đan lát, cơ khí nhỏ; xử lý chế biến nguyên vật liệu; sản xuất và kinh doanh sinh vật cảnh; sản xuất muối; các dịch vụ phục vụ sản xuất, đời sống cư dân nông thôn. Thu nhập bình quân của lao động đạt 5 triệu đồng/người/tháng. Tổng giá trị sản lượng ngành nghề nông thôn đạt hơn 3.698 tỷ đồng; trong đó, nhóm ngành chế biến, bảo quản, nông lâm thủy sản có giá trị sản lượng lớn nhất đạt trên 1.580 tỷ đồng, chiếm 42,7%.

Nhiều năm qua, để bảo tồn và phát triển các ngành nghề truyền thống tỉnh đã triển khai thực hiện nhiều hoạt động hỗ trợ, đầu tư về cơ sở hạ tầng, thiết bị máy móc cho các cơ sở ngành nghề nhằm tạo ra sản phẩm chất lượng đáp ứng nhu cầu thị trường, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá - hiện đại hoá, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân, thực hiện phân công lại lao động xã hội, và ổn định tình hình an ninh chính trị tại địa phương.

Hiện nay, có 5 nghề truyền thống và 01 làng nghề truyền thống được UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã công nhận gồm nghề làm bún Long Kiên thuộc phường Phước Nguyên, thành phố Bà Rịa; nghề sản xuất rượu Hoà Long, xã Hòa Long, thành phố Bà Rịa; nghề làm bánh hỏi An Nhứt huyện Long Điền, nghề sản xuất muối An Ngãi huyện Long Điền; nghề sò ốc mỹ nghệ, thành phố Vũng Tàu và 01 làng nghề truyền thống bánh tráng An Ngãi, huyện Long Điền.

Trong năm 2023 vừa qua, Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh đã phối hợp UBND các địa phương khảo sát, bàn giao hỗ trợ vật tư, trang thiết bị, dụng cụ sản xuất cho 26 hộ là các cơ sở ngành nghề nông thôn trên địa bàn tỉnh. Cụ thể: 15 hộ thuộc nghề truyền thống rượu Hoà Long, Thành phố Bà Rịa; 10 hộ thuộc nghề truyền thống bánh tráng An Ngãi, huyện Long Điền; 01 cơ sở thuộc nghề truyền thống sò ốc mỹ nghệ là Cơ sở sản xuất Thanh Thêm, thành phố Vũng Tàu.

Việc hỗ trợ phát triển ngành nghề, làng nghề nông thôn trên địa bàn tỉnh đã giúp các cơ sở tích cực đầu tư phát triển sản xuất, tăng cường hỗ trợ và thúc đẩy ngành nghề nông thôn trên địa bàn tỉnh phát triển. Góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng thu nhập, tạo việc làm cho lao động nông nhàn; cải thiện và nâng cao đời sống nông thôn;  bên cạnh đó thực hiện Chương trình OCOP đã thúc đẩy một số sản phẩm ngành nghề nông thôn nâng cao chất lượng, mẫu mã sản phẩm, đáp ứng được các yêu cầu về an toàn vệ sinh thực phẩm. Đồng thời, tận dụng được nguồn nguyên liệu tại chỗ của địa phương tạo ra hàng hoá có giá trị kinh tế cao.

Bà Đặng Thị Son, xã An Ngãi, huyện Long Điền là một trong những hộ làm nghề bánh tráng được UBND tỉnh hỗ trợ lò tráng bánh, liếp phơi chia sẻ: "Được sự quan tâm, hỗ trợ từ Nhà nước chúng tôi rất vui, từ những hỗ trợ của nhà nước đã giúp gia đình tôi có động lực để gắn bó với nghề truyền thống bánh tráng này. Cũng từ sự hỗ trợ này đã giúp người làm nghề chúng tôi nâng cao được chất lượng sản phẩm, có đầu ra ổn định hơn".

Bà Dương Thị Ốm, xã An Ngãi, huyện Long Điền người có 50 năm gắn bó với nghề bánh tráng. Bà cho biết, nếu như trước đây cuộc đời bà gắn bó với nghề tráng bánh quanh năm bên bếp lò đun bằng củi rất nóng nực, vừa qua được Nhà nước hỗ trợ lò tráng bánh bằng điện, bà đã không còn cảnh phải vừa tráng vừa canh củi nóng nực như trước, lò tráng bánh bằng điện vừa tráng nhanh, thuận tiện để cho ra các mẻ bánh như ý.

Sản xuất sò ốc mỹ nghệ thành phố Vũng Tàu được công nhận là 1 trong 5 nghề truyền thống của tỉnh. Các mặt hàng lưu niệm, đồ trang sức đặc trưng như: hoa ốc, tranh ốc, thuyền làm bằng vỏ sò, chuông gió vỏ sò, móc khóa, vòng tay, bông tai… được làm từ vỏ sò, vỏ ốc, vỏ ngọc trai, sỏi, đá chủ yếu cung cấp cho các điểm du lịch trong tỉnh và một số tỉnh, thành như Phú Quốc, Tp. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hạ Long…

Vừa qua, cơ sở sản xuất mỹ nghệ Thanh Thêm được hỗ trợ 1 máy phay cắt đồ mỹ nghệ, thiết bị có độ chính xác cao trong việc tạo hình sản phẩm đa dạng với nhiều họa tiết mang tính nghệ thuật cao. Việc hỗ trợ máy phay cắt này nhằm giúp cơ sở giảm bớt các công đoạn sản xuất thủ công, tạo ra nhiều loại sản phẩm mỹ nghệ có độ phức tạp, tinh xảo cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường. Đồng thời qua đó, giúp nâng cao giá trị và sự cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.

Bên cạnh đạt được những hiệu quả tích cực về bảo tồn, phát triển các ngành nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh, vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế:

- Nhiều sản phẩm ngành nghề nông thôn chưa xây dựng nhãn hiệu, thương hiệu hàng hóa, chất lượng sản phẩm chưa cao. Vì vậy, rất ít các sản phẩm ngành nghề nông thôn được đưa trực tiếp vào các siêu thị.

- Các cơ sở chưa mạnh dạn đầu tư mở rộng quy mô sản xuất cả chiều rộng lẫn chiều sâu, tính liên doanh, liên kết giữa các cơ sở trong cùng ngành nghề còn thấp, hình thức kinh doanh nhỏ lẻ, manh mún còn phổ biến; một số ngành nghề, nghề truyền thống đang dần mai một.

- Sức hút lao động từ ngành nghề nông thôn thấp hơn so với công nghiệp nên lực lượng lao động chủ yếu là người lớn tuổi và lao động nhàn rỗi. Tỷ lệ lao động được đào tạo còn thấp, chủ yếu học nghề theo lối truyền nghề và kèm cặp trong sản xuất. Các làng nghề vẫn sử dụng chủ yếu là lao động thủ công.

- Các ngành nghề hiện nay chưa tạo ra được sản phẩm độc đáo, chuyên biệt, mang tính “độc quyền” để đầu tư chiều sâu nhằm nâng cao giá trị sản phẩm từ việc gia tăng hàm lượng sáng tạo của sản phẩm như: Bánh tráng, bún, nấu rượu...; sản lượng và thị trường tiêu thụ không ổn định, khả năng tiếp cận thị trường còn nhiều hạn chế, các cơ sở ít có cơ hội tham gia xuất khẩu trực tiếp sản phẩm của mình ra thị trường nước ngoài mà chủ yếu phải thông qua khách hàng trung gian, do không nắm bắt được nhu cầu của thị trường.

Lài Nguyễn  - Chi cục PTNT