Về thị trường xuất, nhập khẩu hàng hóa năm 2022, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 109,1 tỷ USD. Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 119,3 tỷ USD. Trong năm 2022, xuất siêu sang EU ước đạt 31,8 tỷ USD, tăng 36,8% so với năm trước; nhập siêu từ Trung Quốc 60,9 tỷ USD, tăng 11,5%; nhập siêu từ Hàn Quốc 38,3 tỷ USD, tăng 11,5%; nhập siêu từ ASEAN 13,6 tỷ USD, tăng 10,6%. Như vậy, từ 2016 đến nay, cán cân thương mại xuất nhập khẩu hàng hóa liên tục thặng dư, với mức xuất siêu năm sau cao hơn năm trước.

Kết quả trên có sự đóng góp không nhỏ của hoạt động xúc tiến thương mại (XTTM) với nòng cốt là Chương trình cấp quốc gia về XTTM được Bộ Công Thương phê duyệt  hơn 100 đề án XTTM triển khai tại Việt Nam và các nước trên thế giới, hỗ trợ trên 10.000 lượt tham gia trực tiếp các hoạt động kết nối giao thương, quảng bá sản phẩm tại các sự kiện XTTM và hàng triệu doanh nghiệp hưởng lợi từ các chương trình cung cấp thông tin, tư vấn thị trường, các sự kiện XTTM.

Cụ thể, một số hoạt động xúc tiến tiến xuất khẩu tạo được hiệu ứng lan tỏa tích cực, hiệu quả tiêu biểu như: Tổ chức hoạt động XTTM trực tiếp kết nối khách hàng xuất khẩu; tư vấn, cung cấp thông tin thị trường cho địa phương, doanh nghiệp; xúc tiến đầu tư phát triển công nghiệp và thương mại; hoạt động phát triển và quảng bá thương hiệu với nòng cốt là Chương trình Thương hiệu quốc gia; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong công tác XTTM; đẩy mạnh hoạt động hợp tác quốc tế trong XTTM.

Tiếp nối những thành công của năm 2022, Chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại năm 2023 được Bộ Công Thương phê duyệt tại Quyết định số 2924/QĐ-BCT ngày 28 tháng 12 năm 2022, bao gồm các hoạt động xúc tiến thương mại thiết thực, khả thi, có kế hoạch triển khai ngay từ đầu năm nhằm phát triển ngoại thương, mở rộng thị trường, mặt hàng xuất khẩu. Đồng thời phát triển thị trường nội địa, nông thôn, miền núi, biên giới, các địa phương còn khó khăn, tổ chức các lớp tập huấn về kỹ năng phát triển thị trường; tiêu thụ sản phẩm trên internet và trên nền tảng số.

Chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại năm 2023 có tổng kinh phí là 135 tỷ đồng, triển khai thực hiện 02 nội dung gồm: Phát triển ngoại thương (76 hoạt động, sự kiện) và phát triển thị trường trong nước (37 hoạt động, sự kiện).

Đối với nội dung phát triển ngoại thương, Chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại năm 2023 thực hiện tổ chức: Hội chợ, triển lãm quốc tế ở nước ngoài; hội chợ, triển lãm quốc tế tại Việt Nam đối với sản phẩm xuất khẩu; đoàn doanh nghiệp nước ngoài vào Việt Nam giao dịch để mua hàng; xúc tiến thương mại trên nền tảng số, kết hợp trực tiếp và trực tuyến; đoàn giao dịch thương mại ở nước ngoài; Hội nghị quốc tế tại Việt Nam về ngành hàng xuất khẩu; kết nối giao thương tại Việt Nam giữa nhà cung cấp với các doanh nghiệp xuất khẩu và tổ chức xúc tiến thương mại; xây dựng và phát hành thông tin, cơ sở dữ liệu về sản phẩm, ngành hàng, thị trường; tổ chức tuyên truyền, quảng bá ngành hàng.

Theo đó, tổ chức, tham gia 27 hội chợ, triển lãm quốc tế ở nước ngoài trong thời gian từ tháng 2 - 12/2023 tại các nước như: Hoa Kỳ, Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản, Tây Ban Nha, Úc, Đức, Pháp, UAE, Campuchia, Myanmar, Lào… Đồng thời tổ chức 05 hội chợ, triển lãm quốc tế tại Việt Nam đối với sản phẩm xuất khẩu trong tháng 3, quý III, tháng 11, quý IV/2023 ở các tỉnh, thành phố như: Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Lào Cai, thành phố Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắk), thành phố Đà Nẵng, thành phố Móng Cái (tỉnh Quảng Ninh). Tổ chức đoàn doanh nghiệp nước ngoài vào Việt Nam giao dịch để mua hàng tại thành phố Đồng Hới (tỉnh Quảng Bình), tỉnh Lào Cai, tỉnh An Giang, tỉnh Lâm Đồng, tỉnh Gia Lai, thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh, thành phố.

Cũng tại nội dung này sẽ tổ chức 02 hoạt động xúc tiến thương mại trên nền tảng số, kết hợp trực tiếp và trực tuyến tại tỉnh Khánh Hòa và Cục Xúc tiến thương mại. Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam, Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam, Hiệp hội Cao su Việt Nam, Cục Xúc tiến thương mại, Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Trung tâm Xúc tiến thương mại một số tỉnh, thành phố sẽ chủ trì tổ chức 18 Đoàn giao dịch thương mại ở nước ngoài: Hàn Quốc, Trung Quốc, Vương Quốc Anh, Đức, Dubai, Ai Cập, Chile, Colombia, Băng la đét, Ý, Nhật Bản, Hà Lan, Thái Lan, Liên bang Nga, Lào, Hoa Kỳ, Qatar, Ethiopia… Tổ chức 04 Hội nghị quốc tế tại Việt Nam về ngành hàng xuất khẩu tập trung tại 03 thành phố lớn là Hà Nội, Đà Nẵng, Hồ Chí Minh trong quý I, II, IV. Thực hiện kết nối giao thương tại Việt Nam giữa nhà cung cấp với các doanh nghiệp xuất khẩu và tổ chức xúc tiến thương mại từ quý II - IV/2023 tại một số tỉnh, thành phố như: thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng, thành phố Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng), tỉnh Phú Thọ, tỉnh Yên Bái, tỉnh Hà Giang, tỉnh Thừa Thiên Huế.

Đối với nội dung phát triển thị trường trong nước, tổ chức 17 hội chợ triển lãm cấp vùng đồng bằng sông Hồng tại Hải Phòng, Hà Nam; vùng đồng bằng sông Cửu Long tại An Giang, Bến Tre, Vĩnh Long; khu vực Nam Trung Bộ tại Ninh Thuận; vùng Đông Bắc tại Phú Thọ, Quảng Ninh; vùng Tây Bắc tại Lai Châu; vùng đồng bằng Bắc Bộ tại Thái Bình; vùng Bắc Trung Bộ tại Nghệ An; vùng Đông Nam Bộ tại Bình Dương và một số hội chợ tại khu vực miền Nam, miền Bắc, tỉnh Lâm Đồng, Khánh Hòa, Đắk Nông. Trong năm 2023, Cục Xúc tiến thương mại tổ chức 02 sự kiện xúc tiến thương mại thị trường trong nước tổng hợp gồm: Chương trình Khuyến mại tập trung quốc gia và Chương trình xúc tiến tiêu thụ sản phẩm đặc sản vùng miền.

Phương thức thực hiện các hoạt động XTTM năm 2023 cũng được đổi mới, tập trung vào 5 định hướng. Đó là:

- Hỗ trợ các địa phương, hiệp hội và doanh nghiệp thực hiện các hoạt động XTTM đối với các thị trường trọng điểm, đặc biệt khai thác các thị trường/khu vực hiện đang có FTA với Việt Nam. Song song, phối hợp với các đơn vị thuộc Bộ trực tiếp thực hiện các hoạt động XTTM khơi thông các thị trường mới, thị trường tiềm năng mà các doanh nghiệp chưa trực tiếp triển khai hoạt động XTTM được như các thị trường khu vực như châu Phi, Trung Đông, Nam Mỹ.

- Phối hợp với các cơ quan thương vụ và các đơn vị liên quan trong Bộ nhanh chóng xây dựng các chương trình hỗ trợ các tổ chức hỗ trợ kinh doanh (BSO) và doanh nghiệp nâng cao năng lực XTTM, xúc tiến xuất khẩu xanh để đáp ứng  yêu cầu, thích nghi với xu hướng mới của các thị trường nhập khẩu trên toàn cầu vì thương mại xanh, tăng trưởng xanh ngày nay không còn là sự lựa chọn nữa mà đã trở thành xu thế tất yếu trên toàn thế giới; 

- Tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong công tác XTTM. Đặc biệt, tận dụng ưu việt của công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong công tác cung cấp thông tin, tư vấn thị trường xuất khẩu và kết nối thị trường cho các địa phương, hiệp hội ngành hàng và cộng đồng doanh nghiệp;

- Nâng cao hiệu quả Chương trình Thương hiệu quốc gia thông qua các hoạt động nâng cao năng lực XTTM gắn với xây dựng và phát triển thương hiệu nhằm nâng cao giá trị gia tăng và phát triển xuất khẩu bền vững giúp doanh nghiệp Việt Nam từng bước thâm nhập sâu vào những khâu có giá trị cao trong chuỗi giá trị toàn cầu;

- Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong hoạt động XTTM thông qua việc thúc đẩy ký kết và triển khai các Biên bản ghi nhớ về hợp tác trong lĩnh vực XTTM và đầu tư ngành Công Thương với các cơ quan, tổ chức XTTM đối tác quốc tế.

Một số hoạt động XTTM lớn trong năm 2023 do Cục XTTM trực tiếp thực hiện với các thị trường nước ngoài có thể kể đến như các hội chợ, triển lãm thương mại Việt Nam ở nước ngoài như CAEXPO tại Nam Ninh, Trung Quốc, Hội chợ Nhập khẩu quốc tế Thượng Hải, Seoul Food (Hàn Quốc), Anuga tại Đức, High Point (Hoa Kỳ), các đoàn giao dịch thương mại tại Liên bang Nga, Hà Lan, Đức, Ý, Anh, Ai Cập, các đoàn nhập khẩu nước ngoài vào Việt Nam; phối hợp với Đài Truyền hình Việt Nam và hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài thực hiện Chuỗi chương trình Nhịp cầu Thương vụ phát sóng hàng tuần trên kênh VTV1…

Thảo Nguyên